Τα κεραμικά πλακάκια είναι στις μέρες μας ο πιο διαδεδομένος τρόπος επικάλυψης δαπέδων και ευαίσθητων τοίχων, δηλ. τοίχων κουζίνας και τουαλέττας που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη από σκληρότητα, χαμηλή υδατοαποροφητικότητα.
Ψάχνετε τεχνίτη ή συνεργείο για πλακάκια? Ελάτε στο “Που θα βρω … “.
Κατασκευάζονται κυρίως από πηλό που ακολούθως ψήνεται και εφυαλόνεται (glazing) ώστε να αποκτά την επιθυμητή σκληρότητα και γυάλισμα που συνήθως (αλλά όχι πάντα) έχουν τα πλακάκια. Κατασκευάζονται βιομηχανικά κι έτσι τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά είναι υψηλά και σταθερά. Κατασκευάζουμε πλακάκια και στην Ελλάδα, αλλά στην αγορά
θα βρει κανείς μία τεράστια ποικιλία από κεραμικά (και όχι μόνο) πλακίδια, σε όσους χρωματισμούς και μεγέθη μπορεί κανείς να φανταστεί, εισαγόμενα κυρίως από Ιταλία και Ισπανία. Πριν από είκοσι χρόνια η Ευρώπη παρήγαγε περισσότερα από τα μισά πλακάκια παγκοσμίως. Εδώ και λίγα χρόνια μία άλλη παραγωγός χώρα που διαρκώς κερδίζει έδαφος είναι η Κίνα (σχεδόν το 1/3 της παγκοσμίως), ενώ το ευρωπαϊκό μερίδιο έχει κατέβει σε λιγότερο από ένα τέταρτο της παγκόσμιας παραγωγής. Η Ευρωπαϊκή παραγωγή συνεχίζει, ωστόσο, να κατέχει τα σκύπτρα σε ότι αφορά την καλαισθησία και την ποιότητα.
Το κόστος τους ποικίλει εξίσου και μπορούμε να τα βρούμε ακόμα και με λιγότερο από 10ευρώ / μ2. Συνήθως τα κανονικά τετράγωνα πλακάκια 20 Χ 20 εκ. είναι και τα οικονομικότερα, ενώ όσο μεγαλώνει η διάστασή του, ανεβαίνει η τιμή του, φτάνοντας και ξεπερνώντας τα 40-50 ευρώ / μ2. Χάρις σ’αυτήν την τεράστια ποικιλία και την οικονομία που προσφέρουν, τα κεραμικά πλακάκια έχουν εξοστρακίσει το μωσαϊκό που παλιότερα χρησιμοποιούσαμε για την κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους των δαπέδων των εσωτερικών μας χώρων. Για την τουαλέττα και την κουζίνα δεν έχουν ανταγωνιστή. Νομίζω ότι είναι και η μοναδική μας επιλογή για επικάλυψη δαπέδου και τοίχου με τρόπου που να αντέχει στην υγρασία και να μην αποροφά υγρά που αλλιώς θα άφηναν σκληρούς λεκέδες. Για δάπεδα σε εξωτερικούς χώρους (μπαλκόνια) ανταγωνίζονται με επιτυχία το μάρμαρο. Πλακάκια και μάρμαρα έχουν σχεδόν ίδιο κόστος τοποθέτησης ένω σε ότι αφορά το κόστος του υλικού τα ακριβά πλακάκια στοιχίζουν όσο τα φθηνά μάρμαρα. Σε εσωτερικούς χώρους ανταγωνίζονται με επιτυχία και τα ξύλινα δάπεδα. Τα πλακάκια είναι οικονομικότερα –γενικά- από τα ξύλινα δάπεδα, τα βρίσκουμε σε πολύ μεγαλύτερη ποικιλία χρωμάτων απ’ ότι το ξύλο (ακόμα και σε απομίμηση ξύλου) καθαρίζονται εύκολα και παρέχουν ικανοποιητικά χαρακτηριστικά σκληρότητας και αντοχής. Για εσωτερικούς χώρους όπως τα υπνοδωμάτια, το ξύλο κερδίζει το προβάδισμα χάρις τη «ζεστασιά» που παρέχει το υλικό σε σχέση με οτιδήποτε άλλο. Ωστόσο, σε χώρους όπως το σαλόνι και βοηθητικούς χώρους (αποθήκες) το πλακάκι συχνά είναι η προτιμότερη επιλογή. Παρόλο που με τον όρο πλακάκι συνήθως ενοούμε το κεραμικό πλακίδιο, στην πράξη πλακάκια παράγονται και από πολλά άλλα υλικά συμπεριλαμβανομένων και του γυαλιού και καθρέφτη, σμάλτου, πέτρας, μαρμάρου, γρανίτη, ψηφίδας καθώς και διαφόρων μετάλλων. Τα μεταλλικά πλακάκια είναι λιγότερο διαδεδομένα, αλλά μπορεί κανείς να τα βρεί ακόμα και στην ελληνική αγορά και έχουν να προσφέρουν μία τελείως ξεχωριστή εικόνα.
Τέλος, τα πλακάκια από πορσελάνη (porcellanato) έχουν να προσφέρουν μία εξαιρετική αντίσταση στην απορόφηση υγρών παράλληλα με μία αυξημένη τιμή.
Για την τοποθέτηση των πλακιδίων απαιτείται μία λεία, καθαρή και επίπεδη επιφάνεια. Πάνω σ’αυτό το υπόστρωμα απλώνεται με χτενωτή σπάτουλα ειδική κόλλα πλακιδίων, όπου πάνω της πιέζονται τα πλακάκια και αλφαδιάζονται. Το αλφάδιασμα πρέπει να γίνεται και να ελέγχεται συνεχών και με τρόπο ώστε τα πλακάκια να είναι στο ίδιο ύψος τοποθετημένα και να μην προεξέχει το ένα σε σχέση με το άλλο. Οι ρήσεις που (ανάλογα με το χώρο) μπορεί να απαιτούνται γίνονται κατά κύριο λόγο στο υπόστρωμα (εάν πρόκειται για μεγάλες επιφάνειες, π.χ. μπαλκόνια) ή και στο πλακάκι (εάν πρόκειται για μικρές ρήσεις σε τουαλέττες). Όπου είναι απαραίτητο το πλακάκι θα κοπεί με έναν ειδικό κόφτη στο ακριβές μέγεθος που απαιτείται. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στις γωνίες και όπου αναβαίνουν από το δάπεδο σωλήνες καλοριφέρ.
Το υπόστρωμα επιτυγχάνεται συνήθως με τα γεμίσματα από τσιμεντοκονία, η οποία κατασκευάζεται αρκετά λεπτόρευστη ώστε να δίνει λεία επιφάνεια. Η τσιμεντοκονία χυτεύεται πάνω στο μπετό (από το οποίο συνήθως θα είναι κατασκευασμένη η πλάκα) και εάν έχουμε να κάνουμε με μεγάλες επιφάνειες, τότε καλό είναι να έχουμε προβλέψει και αρμούς διαστολής. Επίσης πρέπει να κατασκευάζονται και αρμοί διαστολής περιμετρικά στο χώρο όπου θα τοποθετηθούν τα πλακάκια (κάτω από τα σοβατεπί). Σ’αυτό το σημείο θα πρέπει να αναφέρουμε ότι η τσιμεντοκονία ζυγίζει αρκετά (περισσότερο από 100 κιλά το τετραγωνικό, ανάλογα με το πάχος της). Έτσι δεν θα πρέπει να γίνεται αλόγιστη χρήση της. Ένα σπίτι κατασκευασμένο με τον παραδοσιακό τρόπο από επιτόπου χυτό μπετόν αρμέ, έχει τεράστιες αντοχές και ανοχές, αλλά ακόμα και σ’αυτή την περίπτωση γεμίσματα πάνω από μερικά εκατοστά αποτελούν κατάχρηση.
Στα σημεία των τοίχων που θα τοποθετηθούν πλακάκια, θα πρέπει να ξυστεί (για να γίνει πιο τραχειά η επιφάνεια) η τελευταία στρώση του σοβά (μάρμαρο). Πολύ καλύτερα θα είναι να έχουν προβλεφθεί αυτές οι επιφάνειες και να μην πέσει καθόλου η τελευταία στρώση του σοβά. (Μην περιμένετε όμως, να σας δώσει ο σοβατζής κάποια έκπτωση γιαυτά τα τετραγωνικά).Τα πλακάκια τοποθετούνται πάνω στην κόλλα με τη χρήση αποστατών (σταυρουδάκια) ώστε να αφήνουν μεταξύ τους ένα σταθερό κενό, το οποίο μετά θα γεμίσει με ειδικό αρμόστοκο. Συχνά βλέπω σε οικοδομές πλακάκια τοποθετημένα χωρίς αρμό. Παρόλο που μπορεί αυτό να αρέσει σε κάποιους περισσότερο, πρέπει να τονίσω ότι δεν είναι ο σωστός τρόπος, και υπάρχει αυξημένος κίνδυνος να σπάσουν στο μέλλον. Άλλωστε οι αρμόστοκοι που υπάρχουν στην αγορά είναι σε διάφορους χρωματισμούς, κι έτσι σίγουρα κάποιος θα είναι κατάλληλος για τα συγκεκριμένα πλακάκια. Στην Ελλάδα εκτός από τις συστολοδιαστολές λόγω θερμοκρασιακών μεταβολών έχουμε και τους σεισμούς. Ο αρμόστοκος έχει τη δυνατότητα να αποροφήσει αυτές τις κινήσεις ώστε να μην μεταδοθούν στο πλακάκι που είναι άκαμπτο και εύθραυστο.
Τέλος στα δάπεδα θα πρέπει επιπλέον να τοποθετηθεί περιμετρικά στους τοίχους σοβατεπί. Συνήθως το σοβατεπί είναι από το ίδιο πλακάκι που τοποθετήθηκε στο δάπεδο αλλά κομμένο σε στενές φέτες των 7-8 εκατοστών.
Η τοποθέτηση των πλακιδίων γεωμετρικά μπορεί να γίνει με οποιοδήποτε τρόπο ικανοποιεί τα αισθητικά μας κριτήρα. Περιορίζεται μόνο από τη φαντασία μας και την ικανότητα του μάστορα που τα τοποθετεί. Φυσικά, όσο πιο πολύπλοκο είναι το σχήμα που θα διαλέξουμε, τόσο περισσότερο θα ανεβαίνει και το κόστος της τοποθέτησης. Μπορούν να συνδυαστούν με διακοσμητικά στοιχεία, λιστέλο, τελειώματα, πλακάκια άλλου χρώματος ή σχήματος για να παράγουν οτιδήποτε μπορεί κανείς να φανταστεί. Όλες αυτές οι επιλογές θα ανεβάσουν αντίστοιχα και το συνολικό κόστος της κατασκευής. Ωστόσο, εάν έχουμε να κάνουμε με τετράγωνα πλακάκια υπάρχουν οι εξής τρεις βασικοί τρόποι:
α. Στη Σειρά, όπου το κάθε πλακάκι τοποθετείται στην ίδια σειρά με τα άλλα κατά το μήκος και το πλάτος του χώρου (ή οριζόντια και κατακόρυφα για τοίχους),
β. Ρομβικά, όπου τα πλακάκια τοποθετούνται διαγώνια στο χώρο (για δάπεδα) ή με τη διαγώνιό τους κατακόρυφη (για τοίχους)
και
γ. Δρομικά (όπως τα τούβλα στην τοιχοποιία), όπου η κάθε επόμενη σειρά πλακιδίων έχει την κορυφή του κάθε πλακιδίου στη μέση της πλευράς των πλακιδίων της προηγούμενης σειράς.
Η γεωμετρία της τοποθέτησης είναι θέμα αισθητικής επιλογής αλλά σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να είναι και θέμα ανάγκης. Σε χώρους με παραγωνιάσματα μπορεί να είναι προτιμότερο να τοποθετηθούν τα πλακάκια ρομβικά, γιατί τότε το παραγώνιασμα θα κρυφτεί. Ένας άλλος τρόπος για να κρύψουμε το παραγώνιασμα είναι να το «στείλουμε» σε κάποιο σημείο που θα σκεπαστεί έτσι κι αλλιώς (για παράδειγμα κάτω από τη μπανιέρα, την ντουζιέρα ή το έπιπλο του νεροχύτη).
Για ορθογωνικά πλακάκια με μήκος διπλάσιο από το πλάτος τους ένας άλλος καλός τρόπος είναι να τοποθετούνται σταυρωτά δηλ. μία σειρά διαμήκως μία σειρά εγκαρσίως.
Πόσο στοιχίζουν σήμερα τα πλακάκια και οι σχετικές εργασίες?
Κατ’αρχήν μην περιμένετε να αγοράσετε μόνο τα τετραγωνικά μέτρα που απαιτούνται από τις επιφάνειες που πρόκειται να καλύψετε. Το υλικό αυτό (όπως και τόσα άλλα στην οικοδομή) έχει σημαντική φύρα. Ένας καλός κανονας είναι να στρογγυλεύετε τα τετραγωνικά μέτρα στον πλησιέστερο ακέραιο προς τα πάνω, και επειδή τα πλακάκια δεν πωλούνται με το κομμάτι αλλά με το κουτί, να αγοράζετε και ένα-δύο κουτιά επιπλέον. Ότι περισσέψει καλό είναι να φυλαχτεί ώστε αν στο μέλλον έχετε κάποια απώλεια (σπάσει για παράδειγμα ένα πλακάκι), να έχετε διαθέσιμα κομμάτια για να το αντικαταστήσετε. Ακολούθως θα χρειαστείτε κόλλα, σταυρουδάκια και αρμόστοκους. Για αρμούς διαστολής μπορείτε να βάλετε λεπτές φέτες φελιζόλ ή νάϋλον με φουσκάλες.
Τα εργατικά τοποθέτησης των πλακιδίων χρεώνονται: α. με το τετραγωνικό μέτρο οι επιφάνειες, β. με το τρέχον μέτρο τα σοβατεπί και γ. για τουαλέττες ή μικρές αποθήκες όπου οι επιφάνειες είναι μικρές με πολλά κοψίματα, η χρέωση μπορεί να είναι ανά τουαλέττα ή ανά χώρο. Στο εργατικό θα πρέπει να προστεθούν και τα ένσημα. Τα ένσημα δεν πάνε με το τετραγωνικό αλλά μπορεί ο τεχνίτης να σας δώσει εκ των προτέρων μία καλή εκτίμηση.
Όλων των παραπάνω θα προηγηθεί το κόστος των γεμισμάτων που περιέχει εργατικά και υλικά. Βέβαια, τα γεμίσματα αφορούν μόνο τις οριζόντιες επιφάνειες και όχι τις κατακόρυφες (δηλ. τοίχους).
