Όπως έχω ξαναπεί τα Ελληνικά είναι μία “δυνατή” γλώσσα με τεράστια ευελιξία στην εφαρμογή της, και με απεριόριστα περιθώρια γλωσσοπλασίας. Πάρτε για παράδειγμα τα υποκοριστικά που έχουμε καθώς και τα αντίθετά τους τα μεγεθυντικά/αυξητικά:
παιδί, παιδάκι, παιδούλα, αλλά και παίδαρος
γάτα, γατάκι, γατούλα, γατούλης,
Μπορείς σχεδόν σε όλα τα ουσιαστικά να προσθέσεις μία από τις παρακάτω καταλήξεις και να το μετατρέψεις σε κάτι ακόμα πιο αγαπημένο, συμπαθητικό, επιθυμητό, μεγάλο, ωραίο, και … η λίστα δεν έχει τελειωμό: –άκι, -ίτσα, -ούλα, -ίσκος αλλά και -άλας, -άρα, -ούκλα, -ούμπα καθώς και τις περισσότερες φορές και τα αντίστοιχά τους στα άλλα δύο γένη.
Άλλες φορές δείχνουν απλώς μικρότερο μέγεθος, άλλες φορές δείχνουν τρυφερότητα, άλλες φορές δείχνουν καλόπιασμα: θα με κεράσεις ένα τσιγαράκι? Κάποιες φορές μεταδίδουν τρυφερότητα όχι στο ίδιο το αντικείμενο αλλά στον αποδέκτη του ρήματος, π.χ.: πιές παιδάκι μου το γαλατάκι σου.
Κάποιες φορές δείχνουν θαυμασμό, καμάρι και περηφάνια: μπες κουκλάρα μου μεσ΄την αυτοκινητάρα μου να σε πάω μια βολτίτσα.
Σε μας τους Έλληνες αρέσει πολύ το “στόλισμα”, το “χρωμάτισμα” κι ο “τονισμός” των λέξεων και το κάνουμε κατά κόρον. Μας αρέσει να είμαστε “λυρικοί”. Άλλωστε οι προγονοί μας ανακάλυψαν αυτές τις έννοιες. Μας αρέσουν τόσο πολύ που μερικές φορές χρησιμοποιούμε 2 καταλήξεις πάνω στην ίδια λέξη. Ακόμα και σε επίθετα που από μόνα τους σημαίνουν π.χ. μικρό ή λίγο; μικρούλι, μικράκι, μικρουλάκι, λίγο, λιγάκι, λιγουλάκι.
Σ’αυτό το σημείο τα Αγγλικά δεν μοιάζουν με τα Ελληνικά. Θα έλεγα ότι είναι μία πιό ρεαλιστική γλώσσα, καλιμπραρισμένη για την οικονομία των λέξεων και των νοημάτων: if it’s not necessary, it’s useless or even damaging.
Δεν υπάρχουν αντίστοιχες καταλήξεις που να μπορεί κανείς να τις εφαρμόσει σε σχεδόν όλα τα ουσιαστικά (όπως το -άκι ή το -άρα). Δεν μπορούν να έχουν όλα τα ουσιαστικά μία μικρή έκδοση, π.χ.: τα τσιγάρα είναι όλα του ίδιου μεγέθους. Γιατί να έχεις ένα τσιγαράκι? Για εκείνα τα ουσιαστικά που έχουν και μικρό μέγεθος υπάρχει συνήθως και ένα άλλο (ή και περισσότερα από ένα) ουσιαστικό που τα ονομάζει:
- γατάκι: kitty, kitten, pussy cat. Προσοχή όμως σ’αυτό το τελευταίο: μην παραλείψετε το cat γιατί τότε σκέτο το pussy σημαίνει κάτι άλλο.
- σκυλάκι, κουτάβι: doggy, doggie, puppy, pup. Εδώ πρέπει να πούμε ότι η κατάληξη -ie μπορεί να προστεθεί σε πολλά ουσιαστικά αλλά όχι σχεδόν παντού όπως με το Ελληνικο -άκι.
- Η κατάληξη -ish, χρησιμοποιείται επίσης συχνά (π.χ. στα χρώματα) αλλά και πάλι όχι με την ευρύτητα που έχουν τα αντίστοιχα Ελληνικά υποκοριστικά.
- Πολλά κύρια ονόματα έχουν επίσης μία χαϊδευτική έκδοση:
Jim, Jimmy, Jimbo <— James
Bob, Rob <— Robert
Kate, Cate, Cathy <— Cathrine
Tim, Timmy <— Timothy
Tom, Tommy <— Thomas
Will, Willy <— Williams
Τέλος να μην παραλείψω να σας πω ότι τα υποκοριστικά λέγονται: diminutives, nicknames, calling και pet names (όταν πρόκειται για ζώα) ακόμα και hypocoristics (επιστημονικός όρος).
Τα αντίθετα των diminutives είναι τα augmentatives (αυξητικά, μεγεθυντικά).
Αυτά τα τελευταία θα τα σχηματίσουμε σε άλλες περιπτώσεις περιφραστικά με δύο λέξεις και σε άλλες σαν προθέματα:
- arch-: archbishop, archenemy, archrival (από το Ελληνικό Αρχι-)
- grand: grand master, grand theft, grand larceny, grand chef
- hyper-: hyperactive, hypertension, hyperloop (από το Ελληνικό Υπέρ-)
- mega-: megacity, megapolis, megabyte (από το Ελληνικό Μέγα-)
- micro-: microfilm, microcomputer, microloan (από το Ελληνικό Μικρο-)
- over-: overheat, overreact, overstate, overkill (από το Γερμανικό über)
- super-: super team, superstructure, superhero, supercharger, supermoon (από το Λατινικό που προήλθε από το υπέρ-)
- uber-: uberwealthy, uberfamous, uberfan (από το Γερμανικό über: μάλλον συγγενές του Ελληνικού Υπέρ-)
Άρα, για την ομαδάρα, που ρωτάει ένας αναγνώστης μας, θα μπορούσαμε να πούμε: super team ή great team ή θέλοντας να δώσουμε ακόμα πιο μεγάλη έμφαση στην εξαιρετική επίδοσή της σε κάποιον αγώνα hyper team ή και uber team (που πάντως δεν έχω συναντήσει ποτέ, ομολογώντας ότι δεν είμαι φανατικός αναγνώστης των αθλητικών σελίδων).
Όσο για το φεγγάρι, που στα Αγγλικά λέγεται moon, το φεγγαρ-άκι δεν λέγεται moon-… (αστείο που μού’λεγε ο πατέρας μου όταν ήμουν στην εφηβεία μου).
Δεν υπάρχει μικρό φεγγάρι στα Αγγλικά. Το φεγγάρι έχει πάντα το ίδιο μέγεθος, απλώς τις περισσότερες μέρες φαίνεται μόνο ένα κομμάτι του. Λέγεται λοιπόν με τον αριθμό των ημερών του:
1 day moon, new moon, όταν αρχίζει να φαίνεται
2 day moon, στις δύο μέρες,
…
7 day moon ή half moon όταν είναι ορατός ο μισός δίσκος,
full moon, στις 14-15 ημέρες όταν έχουμε πανσέληνο,
κ.ο.κ.
Στην περίπτωση που λόγω της εγγύτητάς του στη γη (συζυγία με τον ήλιο) φαίνεται λίγο μεγαλύτερο ονομάζεται: supermoon
